Antonius ve Kleopatra İnceleme Yazısı

Antonius ve Kleopatra by William Shakespeare
My rating: 4 of 5 stars

ANTONIUS VE KLEOPATRA - WILLIAM SHAKESPEARE

Antonius ve Kleopatra, Shakespeare' in erken dönem trajedilerinden. Kaynağını Sir Thomas North' un Plukarthus' un Hayatları adlı eski Roma İmparatorları' nın hayatlarını konu eden eserinden almıştır. Shakespare' in bir diğer gözde eseri Julius Caesar 'ın devamı niteliğindedir. Dolayısıyla eğer kendinize bir okuma planı yapacak olursanız önce Julius Caesar' ı okumanızı tavsiye ederim.

UYARI: Spoiler içerir.
____________

Oyun, söylediğim gibi, Julius Caesar' ın Roma senatosunda suikaste uğramasından sonra Roma İmparatorluğu' nun üç büyük isim tarafından yönetildiği zamanda geçiyor: Antonius, Octavius Caesar ve Lepidus. Ancak bu kitabı tam anlamıyla oturtabilmek için Mısır tarafında olan olayları ve özellikle Kleopatra karakterini de tanımakta fayda var.

Kleopatra, bir Mısır firavunun kızı ve Yunan bir kökene de sahip. Bu dönemde Mısır' da ırkların birbirleriyle olan kaynaşmasını engellemek için kendi aralarında evlilikler yapıyor Mısırlılar. Kleopatra da babasının ölümünden sonra küçük kardeşi ile evleniyor ve tahta çıkarak Mısır Kraliçesi ünvanını alıyor. Kleopatra' nın Mısır halkına yakınlığı çok göze batıyor ve üst düzey yöneticiler kardeşini de kışkırtarak Kleopatra' yı sürgün ediyorlar.

Kleopatra' nın yolu işte tam da burada Roma İmparatoru Julius Caesar ile kesişiyor. Kendisini bir halıya sardırarak Julius Caesar' ın huzuruna çıkıyor ve onu cazibesiyle etkileyerek Mısır kraliçeliğini geri almada kullanmayı planlıyor ve öyle de oluyor. Julius Caesar, Kleopatra' dan o kadar çok etkileniyor ki, Kleopatra' nın hayallerine kavuşması arzusu yolunda kendi donanmasını ateşe veriyor ve Alexandria Kütüphanesi' ne, ki o zamanın hafızası olarak geçiyor, kadar sıçrayan bir yangına sebebiyet veriyor. Sonunda Kleopatra, Mısır Kraliçesi ünvanını alıyor. Büyük İskender' in de hedefi olan Roma İmparatorluğu ile birleşerek tüm dünyayı egemenliği altına alma amacında Kleopatra çok büyük işler başarıyor. Fakat olaylar Kleopatra tarafında harikulade görünse de Roma senatosunda Julius Caesar - Kleopatra ilişkisi pek de hoş karşılanmıyor ve Julius Caesar' ın senatoda haince öldürülmelisiyle Kleopatra' nın da dünyaya hakim olma hayalleri suya düşüyor. Julius Caesar ın ölümüyle Roma İmparatorluğu üçe bölünüyor ve girişte de bahsettiğim Antonius, Roma İmparatorluğu' nun doğu kısmını yönetimi altına alıyor. Böylece Kleopatra gözüne yeni bir hedefi kestirmiş oluyor.

Buraya kadar olan kısımda Antonius ve Kleopatra' nın öncesini anlatmaya çalıştım. Oyun ise, İskendireye' de Kleopatra ile Antonius' un bir ziyafette birbirlerine olan aşkının resmedildiği bir sahne ile başlıyor. Octavius Caesar tarafından Antonius' a bir haber gelir ve Antonius, Kleopatra' ya şunları söyler:

ANTONIUS - Bırak, Roma gömülsün Tiber' in sularına;
Çöksün kubbesi koca imparatorluğun.
Benim göklerim burada.

1.Perde 1.Sahne

Antonius' un adamları Antonius' un Caesar' ı böyle hiçe saymasını onaylamaz. Kleopatra hakkında pek de iyi şeyler düşünmezler fakat bu düşünceler Antonius' un pek de umrunda değildir. Zira Antonius' un karısı Roma' da isyanlara sebebiyet vererek Caesar' a zor günler geçirtmektedir, fakat bunlar bile Antonius' un ilgi alanında değidlir; gözü Kleopatra' dan başkasını görmez.

Hemen sonrasında, Kleopatra' nın nedimelerinin falcıdan aldığı bir kehanet ile oyunun nasıl bir sona gideceği gösterilir Shakespare tarafından. Macbeth oyununda olduğu gibi, Shakespeare sonu saklamaz okuyucudan, giriş ile son arasındaki bağlantı bende de daha çok merak uyandıran kısım oldu. Ayrıca şunu da belirtmek isterim ki, bu kitapta da kehanetler bir hayli fazla ve olacak olan olaylar hakkında ipuçları ilk üç perdeye serpiştirilmiş.

FALCI - Sen hanımından daha çok yaşayacaksın
Görüp geçirdiğin günler,
Gelecek günlerinden daha iyi.

1. Perde 2.Sahne

Daha sonrasında Antonius görmeyi reddettiği haberleri bir bir alır. Bu kötü haberler karşısında yanlışlarının farkına varır. Karısının ölüm haberi ile ancak değerini anlar ve Mısır' da geçirdiği her saniyeye lanet eder. Askerlerine hemen İskendireye' den ayrılacaklarını ve Roma' ya döneceklerini söyler.

Kleopatra ise bu zaman zarfında boş durmaz, Antonius' u yakın takibe aldırır. Antonius' un haberleri alırkenki ruh halini sorar askerlerine. Böylece Antonius karşısına ayrılma haberi ile çıkınca, onu yine büyüsü altına alır. Öyle ki Antonius' un üzüntüsü bir anda Kleopatra karşısında mahcubiyete dönüşür. Ancak buna rağmen Antonius' un ayrılmasını engelleyemez. Burada ikili arasında geçen konuşma Kleopatra' nın Antonius üzerindeki etkisini net bir şekilde tasvir etmektedir.

Antonius, Roma' ya döner ve üçlü toplanır. Karısının çıkardığı isyan yüzünden, Caesar, ile Antonius' un arası soğuktur ancak Pompeius' a karşı birlik olmaları gerekmektedir. Bu iki büyük liderin arasının düzelmesi adına bir teklif ortaya atılır: Antonius' un Caesar' ın kardeşi Octavia ile evlenmesi. Bu teklife her iki taraf da olumlu bakar.

CAESAR - Al elimi
Sana verdiğim kız kardeşi benim sevdiğim kadar
Hiç kimse sevmemiştir kız kardeşini,
Mutlu yaşasın ve birleştirsin
Seninle benim güçlerimizi ve yüreklerimizi,
Eksilmez olsun artık aramızdaki sevgi.

2.Perde 2.Sahne

Bu evlilik olayını haber alan Kleopatra çileden çıkar. Habercinin boğazını kesmek ister. Bu sahne ile daha öncesinde Antonius' un kötü haberleri aldığı sahne karşılaştırılmaya değer gerçekten. Ayrıca 3.perdede Kleopatra' nın aynı haberciyle bir başka diyaloğunu da kahkahalarla okudum.

Diğer tarafta, Roma' nın üç büyük komutanı, Pompeius ile anlaşma masasına otururlar. Pompeius için Antonius' u orada görmek beklenmedik bir sürprizdir. Onun, Kleopatra' nın sıcak yatağından çıkıp savaşmaya gelmesi; onu anlaşmaya iten sebep olur.

POMPEIUS - Sandığımızdan daha üstünmüşüz ki,
Ayaklanmamız çıkarmış o şehvet azgını Antonius' u
Mısırlı dulun yatağından.

2.Perde 1.Sahne

Böylece iki taraf anlaşır ve savaş olmadan içkilerle, eğlenceyle ağırlar Pompeius, Roma' nın büyük üçlüsünü gemisinde.

Burada bir virgül koyarak daha öncesinde bölüm bölüm araya giren iki karakterden de söz etmek istiyorum: Agrippa ve Enobarbus. Biri Caesar' ın, diğeri Antonius' un dostu. Bu ikilinin önemli sahneler arasında sık sık baş başa konuşmaları mevcut oyun boyunca. Ve doğrusunu söylemek gerekirse kitabı okurken olayları anlamamda fazlaca yardımcı oldular bana.

Agrippa ve Enobarbus arasında geçen konuşmalardan birinde; Caesar ile Antonius' u birleştiren güç, yani Octavia, aynı zamanda onların arasını açacak olan güç olarak yorumlanır ikili tarafından. Nihayetinde öyle de olur: Antonius' un Kleopatra' ya olan düşkünlüğü Caesar' ın hazırda tuttuğu savaş bahanesi olarak oyunda yerini alır. Octavia, her ne kadar Caesar' ı yumuşatmaya çalışsa da sevginin gücü bu iki Roma komutanını bir araya getirmekte yetersiz kalır.

Sonraki birkaç sahnede laf aralarına sıkıştırılmış haberler mevcut: Caesar ve Lepidus, Pompeius' a karşı savaşa girerler ve Pompeius yenik düşer. Ardından Caesar, Lepidus' u delilikle suçlayarak mahkum eder. Arka planda gerçekleşen bu politik olaylar, güç dengesinin değiştiğini, Caesar ile Antonius arasında çıkacak savaşın yaklaştığını gösterir.

3. perdede savaş kısmı her iki tarafın gözünden de gösterilmiş. Kleopatra da Mısır donanmasıyla savaşa girer. Antonius ile beraber savaş liderliğini üstlenmesi Enobarbus' u ve diğer askerleri endişelendirir. Kleopatra onun bu kaygısını anlamaya çalışır:

ENOBARBUS - (Kendi kendine)
Nedeni ortada ama gel de söyle:
Bir atı kısraklarla bir arada işe koştuk mu
O attan hayır gelmez. Her kısrağın sırtında
Hem bir asker olur o zaman, hem de bir at.
(Kleopatra' ya)
Siz olunca Antonius ne yapacağını şaşırır
Yüreğinden, kafasından, zamanından
Az bir şey de alsanız, doğru olmaz almanız.

3.Perde 7.Sahne

Antonius' un kara üstünlüğü olmasına karşın, Kleopatra' nın donanmasıyla savaşa girmeyi istemesi askerleri endişelendirir. Öngörüldüğü gibi Kleopatra' nın donanması savaş alanından kaçar. Antonius' un gemisi de savaş alanını terk eder, komutanları da Caesar' ın safına geçer. Antonius, yanında kalan az sayıda askeri ile birlikte İskendireye' ye, Kleopatra' nın sarayına sığınır.

Fakat Kleopatra' nın onu Caesar' a satacağı düşüncesi aklına yerleşir. Ayrıca savaştan kaçarak yaptığı onursuzluk da onu bu düşünceye iten başka bir sebep olur. Tüm nefretini Kleopatra' ya kusar. Kleopatra onun bu öfkesinden korkarak yardımcılarıyla birlikte anıt kabire saklanır ve Antonius' a intihar ettiği haberini gönderir. Bu haberi alan Antonius kendisine daha da çok kızar, yaptığı hataları sorgular, Kleopatra için gözyaşları döker, ardından kılıcıyla kendini öldürmeye çalışır, başaramaz ama ağır yaralanır. Kleopatra' nın askerleri onu bularak gerçeği anlatırlar: Öfkesinden korktuğu için Kleopatra' nın böyle bir yalana başvurduğunu, sonrasında ise pişmanlık duyarak gerçeğin anlatılmasını emrettiğini söylerler. Antonius yaralı bir şekilde anıt mezara götürülür. Antonius ile aralarında son konuşma burada geçer:

KLEOPATRA - İnsanların en soylusu ölmek mi istiyorsun?
Beni düşünmüyor musun hiç? Ben kalır mıyım
Bu tatsız, bu sensiz bir çöplük olan dünyada?
Dostlar, bakın, dünyanın tacı eriyip gidiyor.
Ah gitti, soldu zafer çelengi savaşların!
Askerlerin askeri yok oldu: Genç oğlanlar, kızlar
Erkek diye çıkabilirler ortaya şimdi.
Büyük küçük kalmadı. Doğan ay
Görülmeye değer bir şey bulamayacak dünyamızda.

4.Perde 15.Sahne

Son perde tamamen Kleopatra için ayrılmış; o meşhur intihar sahnesi için. Bu sahne yaklaşırken Shakespeare' in ona verdiği replikler oldukça etkileyici. Kleopatra' nın Antonius' u artık bir hayal aleminde hatırlaması ve bu rüyayı tekrar tekrar görmek istemesi repliklerinin ardından oyunun sonunda Caesar' ın şu sözleri tabiki de gözlerimi doldurdu:

CAESAR - Ne erkekçe bir kadınlık! Zehir yutmuş olsalar
Değişirdi yüzleri. Oysa bakın, uyuyor sanki
O gözleri kamaştıran güzelliğiyle
Bir başka Antonius' u büyülemek ister gibi.

5.Perde 2. Sahne

Böylece benim için oldukça zor bir Shakespeare eseri tamamlanmış oldu. Diğer okuduğum eserler arasında en fazla ayrıntıya sahip eserdi. Çok fazla sahne, çok fazla olay vardı. Kitabı takip etmek için epey yardım aldım. Ama Shakespeare' in ağzından Kleopatra' yı okumak ise çok ayrı bir zevk oldu benim için.


View all my reviews