Macbeth İnceleme Yazısı

Macbeth by William Shakespeare
My rating: 5 of 5 stars

MACBETH - WILLIAM SHAKESPEARE

UYARI: Spoiler içerir.
____________

Macbeth’ in Trajedisi, Shakespeare’ in en ünlü eserlerinden bir tanesidir. Macbeth’ te ana tema olarak hırs büyük bir paya sahip olsa da başka alt temalara da rastlamak mümkün.

Oyun, üç cadının Macbeth adında bir soyluyu ziyaret etme planlarını yaparak açılır. Bu üç cadı orijinal metinde “weird sisters” olarak geçmektedir. Fakat bu tabir daha çok Holinshed Günlükleri’ nde olan bir tanım onlar için. Shakespare’ in ilk folyodaki kullanımı “weyward”; anlamı ise “kader”. “weird sisters” tabiri “kaderin kızkardeşleri” gibi çevrilebilir. Oyunun aslında cadı tabiri geçmemesine karşın Türkçe çeviride bu tabir kullanılmış. “Kaderin kız kardeşleri” esinlenmesi Harry Potter ve Witcher 3 gibi gerek film, oyun gerekse kitap birçok eserde görülebilir.

Kralın amcasının oğlu Macbeth ve başka bir soylu -aynı zamanda Macbeth’ in savaş arkadaşı- Banquo’ nun cadılarla karşılaşarak kehanetleri duymaları ile oyunun asıl konusuna giriş yapılır. Cadılar üç kehanette bulunurlar:

İKİNCİ CADI - Selam Macbeth! Selam sana, Cawdor Beyi!
ÜÇÜNCÜ CADI - Selam Macbeth! Selam geleceğin hükümdarı!
ÜÇÜNCÜ CADI - Sen hükümdar olmayacaksın, ama soyundan hükümdarlar gelecek.

1.Perde 3.Sahne

Bir sonraki sahnede İskoçya’ da çıkan bir isyan ve bu isyana destek vermek isteyen Norveçli askerleri seve seve topraklarına kabul eden Cawdor Beyi’nin ihanet haberi alınır. İskoçya Kralı Duncan bu ihanet haberinin üzerine Cawdor Beyi’ nin kellesini ister. Burada anlatılan ihanet; olacak olayların bir habercisi, Macbeth için ise cadıların kehanetlerinin gerçekleşmeye başladığının bir kanıtıdır. Cadıların kehanetleri her ne kadar kader niteliği taşısa da bunların meydana geliş biçimleri Macbeth'in yapacağı seçimlere bağlıdır. Macbeth, kral olmayı ne kadar istese de bunu hızlandıracak bir adım atmaya da pek gönüllü değildir. İşte bu noktada Shakespeare, Lady Macbeth karakterini oyuna dahil eder.

LADY MACBETH - Görünüşünüz günahsız bir çiçek olsun,
siz onda gizlenen bir yılan.

1.Perde 5.Sahne

Lady Macbeth, onu kralı öldürmesi ve kendisine vaat etilen tahtı alması için alevlendirir. Karısının ikna çabaları işe yarar ve Macbeth, Kral Duncan’ ı misafir ettiği kendi kalesinde haince öldürür. Burada Shakespeare, Macbeth’ in bu amacı gerçekleştirebilmesi için birden çok elementi devreye sokmuştur: Cadıların kehanetleri sadece bir kıvılcım görevi görmektedir. Lady Macbeth ise ateşi yakmıştır. Buna rağmen Macbeth’ in hayali bir hançer eşliğinde Kral Duncan’ ı öldürmeye gitmesi, onun hala Lady Macbeth’ in istediği kıvama gelemediğinin bir göstergesidir.

Kralın oğullarının başka ülkelere kaçması olayı biraz tartışılabilir olsa da; diğer senaryoda Macbeth’ in elinin biraz daha kana bulanacağı fikri, bu olayın kısa kesilmesinin daha iyi bir seçim olduğu söylenebilir. Ama şunu da belirtmek gerekir ki Macbeth' in Trajedisi, Shakespeare' in trajedileri arasında en kısa olanıdır ve bu oyunun Quarto versiyonu da bulunmamaktadır.

Macbeth tacı giydikten sonra ise can dostu Banquo’ ya gözlerini diker. Çünkü cadıların kehaneti onun krallar yetiştireceği yönündedir ve hem Banquo, hem de Banquo’ nun oğlu Fleance öldürülmelidir. Macbeth tuttuğu suikastçilerle Banquo’ yu öldürtmeyi başarsa da oğlu Fleance kaçar ve oyunda kendisini bir daha görmeyiz. Cadıların Fleance hakkında kehanetlerinin olmasına rağmen onun oyunda bir daha görünmemesi; taht kavgalarının oyun sonrasında da devam ettiğini ve insanların hırsının ve güç sevdasının sona ermediğini anlatır. Ayrıca bu haberi alan Macbeth, Banquo' nun hayaletini görmeye başlar. Aynı durum Lady Macbeth için de geçerlidir; sebep olduğu ölümlerle yüzleşmeye oyunun sonuna kadar devam eder.

Üçüncü perdede Hecate ile üç cadı arasında geçen konuşmalar oyuna sonradan eklenmiştir. Bu sahne, cadıların kaderle oynayarak yaptıkları yanlışlığın Hecate tarafından dile getirilmesini anlatır. Zaten bir sonraki kehanetler, öncekilerden çok daha farklıdır ve onların ağzından da söylenmemiştir.

Macbeth tekrar “kaderin kız kardeşleri” ile buluşmaya gider ve onlardan başka kehanetlerde bulunmalarını ister. Cadıların yeni kehanetleri Macbeth’ in doruk noktasına çıkmasında en önemli rolü oynamaktadır çünkü bu kehanetlerin gerçekleşmesi pek de mümkün görünmemektedir Macbeth için:

BİRİNCİ HAYALET - Macbeth! Macbeth! Macduff'dan sakın! Fife Beyi' nden sakın.
İKİNCİ HAYALET - Kanlı ol, pervasız ol; insan gücünü küçümse, çünkü anadan doğmuş kimse Macbeth'e zarar veremez.
ÜÇÜNCÜ HAYALET - Macbeth, Koca Birnam Ormanı ayaklanıp Dunsinane Tepesi'ne yürümedikçe yenilmeyecektir.

4.Perde 1.Sahne

Fakat sonrasında tüm bu kehanetlerin bir bir gerçekleştiğini görür. Macduff, Kral Duncan’ ın oğlu Malcolm ve İngiliz Kralı ile birlikte Birnam Ormanı’ndan -kendilerini ağaç dallarıyla kamufle ederek- Dunsinane Kalesi (Macbeth’ in kalesi) yakınlarına kadar gelirler.

Dışarda savaş naraları atılırken Macbeth ise kalesinde kehanetlerin yerine gelişini korkuyla seyreder. Lady Macbeth’ in son perdede var olmayan kan lekelerini elinden çıkarmaya çalışırken, sanrılar görerek işlediği suçları sayıklaması beni en çok etkileyen sahne diyebilirim.

Macbeth, savaş alanında Macduff ile karşı karşıya gelir. Son kehanetin de bir aldatmaca/kelime oyunu olduğunu öğrenen Macbeth bu düelloda yenik düşer. Macduff, Macbeth' in kellesini Malcolm' a sunar ve oyun "Çok Yaşa Kral Malcolm" nidalarıyla son bulur.

View all my reviews