Julius Caesar İnceleme Yazısı

Julius Caesar by William Shakespeare
My rating: 4 of 5 stars

JULIUS CAESAR - WILLIAM SHAKESPEARE

Julius Caesar da Antonius ve Kleopatra gibi Shakespeare' in Roma tarihini konu alan üç erken dönem trajedisinden ilki. Kaynağını Sir Thomas North' un Plukarthus' un Hayatları adlı eski Roma İmparatorları' nın hayatlarını konu eden eserinden almıştır.

UYARI: Spoiler içerir.
____________

Antonius ve Kleopatra' ya kıyasla daha akıcı ve merak uyandıran bir oyundu Julius Caesar; belki de Antonius ve Kleopatra oyunuyla o döneme ısınmış olmam da buna sebep olmuş olabilir..

Başlamadan önce şunu belirtmeliyim ki; Shakespeare karakterlerin her iki tarafını da, iyi ve kötü, göstermeye çalışmış. J.Caesar' ı örnek verecek olursam; ilk sahnede Roma' da bir sevinç var fakat herkes bundan memnun değil; kazanılan bu zaferin düşmana karşı olmadığı, Romalıların Romalı kanı döktüğünün altı çizilmiş, Brutus' a haklı sebepler verilmiş. Diğer yanda Caesar' ın Roma sevgisi de gösterilmiş. Sırf bu karakter yapısının bile Julius Caesar oyununu, dönemin en önemli eserlerinden biri sayılmasını destekleyecek nadide bir özellik olduğunu düşünüyorum.

Oyunun ilk perdesi üç kısımda incelenebilir: Halk tarafında bakıldığında; Julius Caesar' ın önderliğindeki ordu, Pompeius' a karşı büyük bir zafer kazanır ve bunun kutlamalarıyla açılır perde. Halkın sevinç içinde Caesar nidalarıyla heykelleri süslediğini gören iki önemli halk önderi bu duruma sinirlenir. Dökülen kanın bir başka Romalıya ait olduğunu söylerler ve tüm süslemeleri kaldırıp halkı dağıtırlar. Caesar tarafından bakıldığında J.Caesar, eşi Calpurnia, çok sevdiği genç komutanı Antonius ve askerler bu zaferi kutlamaktadır. Sevinç ve coşku hakimdir bu kısımda. Brutus tarafında ise kutlama olmaz. Brutus' un kendi içinde verdiği bir savaş vardır; durgunluk ve sıkıntı hakimdir.

Shakespeare bu oyuna da birden fazla kehanet yerleştirmiş. Bir kahinin öngörüsü zafer kutlamaları arasına sıkıştırılmış: Kahin, Caesar' ın ayın 15' i için dikkatli olması konusunda uyarır. J.Caesar kahini uzaklaştırmalarını ve kutlamalara devam etmelerini söyler, onu dikkate almaz. (bkz.: Ides of March)

Antonius, zafer sevinciyle sarhoş bir şekilde J.Caesar' a taç giydirmeye çalışır fakat J.Caesar bunu reddeder. Bu olay Brutus tarafında ise bir oyun olarak yorumlanır. J.Caesar' ın taç giymeye ne kadar da meraklı, gözü dönmüş, diktatör bir lider olduğundan bahsedilir. Bunları söyleyen J.Caesar' ın pek hoşlanmadığı Cassius' tan başkası değildir. Shakespeare, bunları dedikodu olarak bırakmamış ve altını doldurmuş. İlk sahnede kutlama yapmayı önleyen halk liderlerinin cezalandırıldığı anlatılır sonraki sahnede. Ayrıca J.Caesar karakterini korkusuz, ilgi görmeyi seven, kendini beğenmiş bir karakter olarak yorumlayabilirim. Fakat Brutus ve Cassius' un korkusu şimdiye değil, sonraya dayanır. 15 Mart günü senatoda J.Caesar' a bu üstün başarılarından dolayı taç giydirilmesine kesin gözle bakılır. Halihazırda böyle bir adamın taç giymesinin çok kötü sonuçlar doğuracağına inanırlar.

BRUTUS - Aşağıda olanların yükseklerdedir gözü;
Merdiven çıkanın yukarıya çevriktir yüzü;
Ama son basamağa ulaştı mı bir kez
Merdivene çevirir sırtını, bulutlara bakar,
Hor görüp birer birer basıp çıktığı basamakları.

2.Perde 1.Sahne

İkinci perde daha çok Brutus-Portia ve Caeser-Calpurnia çiftleri üzerinden ilerliyor. Ama asıl önemli kısım ise suikastin kararlaştırılmasının da bu perdede geçiyor olması. Cassius ve yandaşları, Brutus' u ikna etmek için türlü oyunlar oynarlar. Brutus' a halkın farklı kesimlerden yazılmış gibi gösterilen, Caesar' ın liderliğinden hoşnut olmayan mektuplar gönderilir. Daha sonrasında Brutus' u ikna etmek için toplanıp evine giderler ve burada Caesar' ın katledilmesi planı kararlaştırılır.

Calpurnia, Caesar' ı ayın 15' inde dışarı çıkmaması için ikna çabalarına başlar. Çünkü Roma' da tuhaf olaylar meydana gelmektedir ve bu hadiselerin sıradan olmaması ancak çok büyük bir uğursuzluğun habercisidir.

CALPURNIA - Dilenciler ölürken kuyrukluyıldız görünmez:
Büyüklerin ölümü tutuşturur gökleri bile.

2.Perde 2.Sahne

Calpurnia' nın uyarıları, Caesar' ı yıldırsa da onu senatoya götürmek için gelen başta Brutus ve Antonius olmak üzere Roma' nın önde gelen soyluları hayal kırıklığına uğratmamak için gitme kararı alır. En güvendiği iki isim, Antonius ve Brutus, onunla beraberken başına ne gelebilir ki? Böylece güle oynaya ayrılırlar Caesar' ın evinden.

Kapitol yolunda bir kahin, Caesar' a şahsıyla alakalı olduğunu iddia eden bir mektup vermeye çalışır. Ancak Caesar kendisini ilgilendiren konuları daha sonra inceleyeceğini, önceliğin Roma halkının sorunları olduğunu söyleyerek bu mektubu geri iter, tıpkı daha önceki olumsuz işaretleri görmezden geldiği gibi bunu da görmezden gelir. Caesar' ın bu ince düşüncesi onu sonuna yaklaştırır bir nevi çünkü suikast planı da bir Romalı' nın sorununun halledilmesi üzerine tasarlanmıştır.

Yıllar önce Caesar tarafından sürgüne gönderilmiş bir köylünün kardeşi, planlandığı gibi, Caesar' ın huzuruna, onun affını istemek üzere çıkar. Cassius ve diğerleri Caesar' ın bu teklifi reddetmesiyle köylü adına af dilemek üzere Caesar' ın ayaklarına kapanırlar birer birer. En son Brutus kapanır Caesar' ın ayaklarına ve sürgüne gönderilen kişinin affedilmesini ister. Ancak Caesar bu kararında inatçıdır; tükürdüğünü Brutus bile yalatamaz ona. Bunun üzerine Cassius, Brutus ve diğerleri sakladıkları hançerleri çıkarırlar ve Caesar' ı oracıkta öldürürler. Halk korku içinde kaçışmaya başlar. _Caesar_ gözlerinin önünde öldürülmüş ve onlar da bu olayın birer şahidi olmuşlardır.

CAESAR - Sen de mi Brutus?
Öyleyse yıkıl Caesar!

2.Perde 3.Sahne

Caesar' ın ağzından çıkan bu sözler kitabı okumadan önce bende daha büyük beklentiler uyandırmıştı. Oyun, ilk üç perdede Caesar-Brutus yakınlığını beklentilerimin altında bıraktı maalesef. Antonius ile yapılan kutlamalar, eğlenceler Caesar' ın Antonius' u sevdiğini çok iyi gösterse de; Brutus' un Caesar' ı sürekli uzaktan takip etmesi, bu eğlencelerde yanında bulunmayarak Cassius gibi Caesar düşmanı bir karakterle muhabbetler etmesi; içimde uyanan hissi kötürüm bıraktı. "Sen de mi Antonius?" denilse o etki verilebilirdi ancak.

Caesar öldürüldükten sonra Brutus ve Cassius halkı sakinleştirmeye çalışır. Halka seslenirler; Caesar gibi bir diktatörden halkı kurtardıklarını söylerler. "Artık özgürsünüz!" der Brutus ve halk alkışlar. Halkın kararsızlığı, iki yüzlülüğü öncesinde, ilk perdede, gösterilmişti zaten. Kim ipi eline alırsa onun peşinden giden bir halk profilini çizen Shakespeare' in bunu kabul ettirmesi çok zor değil okuyucuya. Derken Brutus en büyük hatayı yapar belki de bu sahnede. Cassius' un uyarılarına rağmen ipleri göz göre göre Antonius' un eline verir; cenaze töreninde Antonius da halka seslenmek ister, Brutus kabul eder. Konuşmasının bir kısmına şuradan göz atabilirsiniz:

Marcus Antonius'un Konuşması

Marcus Antonius'un Konuşması 2

Antonius' un konuşması halkı çok etkiler. Biraz önce Brutus' un konuşmasıyla diktatör ilan edilen Caesar bir anda kahraman bir Romalı olarak halkın gözyaşlarıyla uğurlanır ve Caesar' a bunu yapanların öcü istenir.

Antonius ve Kleopatra oyununda da yer alan Octavius Caesar ve Antonius bir araya gelerek Brutus ve yandaşlarına karşı savaş ilan ederler. İki taraf da kendi içinde birbirinden hoşlanmaz. Octavius Caesar, Antonius ile; Brutus de Cassius ile anlaşmazlıklar yaşar fakat nihayetinde düşmanları karşısında birleşmeleri gerekir. Aynı zamanda Octavius ve Antonius' un Lepidus hakkındaki fikirlerine de yer verilir. Bunlar devam oyunu olan Antonius ve Kleopatra oyununda anlam kazanan detaylar.

İki taraf bir anlaşmaya varmaya çalışır fakat Antonius' un ağır sözleri bunun önüne geçer. Octavius' dan güç alan Antonius sözlerini esirgemeden söyler onu kurnazlıkla suçlayan Brutus' a:

BRUTUS - Kurnazca korku salıyorsun sokmazdan önce.
ANTONIUS - Alçaklar siz öyle yapmadınız
Caesar' ın iki yanından birbiri üstüne
İnerken kalleş hançerleriniz.
Maymunlar gibi sırıtıp
Köpekler gibi yaltaklanıyordunuz,
Köleler gibi eğilip ayaklarını öpüyordunuz.

5.Perde 1. Sahne

Tıpkı Antonius ve Kleopatra oyununda olduğu gibi burada da savaş yanlış yorumlamalar yüzünden kaybedilir. Enobarbus' un Antonius' u yarı yolda bırakması gibi, farklı olarak bu bir ihanetti, Cassius da Brutus' un kaybettiğini düşünür, onu yarı yolda bırakır. Belki de baş başa geçen savaş Brutus ve Cassius' un kendilerini öldürmeleriyle sona erer. Daha sonrası ise önceki oyunda da bahsettiğim gibi Octavius Caesar, Antonius ve Lepidus yönetiminin oluşması.

Antonius' un diğer oyundaki eğlenceye düşkün karakterini Caesar' ın ölümüne kadar olan kısımda gözlemlemek mümkün. Antonius ve Kleopatra oyunundaki Antonius' dan bu ölümle birlikte evrildiği karakter ile Kleopatra' nın ölüm haberini alan Antonius' un karakterlerindeki benzerlikler Shakespeare' in dahiyane yazımının çok ufak bir ayrıntısı sadece. Biri sevgili diğeri dost, iki güzel trajedi oyunu. İkisinde de farklı bir tat. Okursanız sizin de fikirlerinizi öğrenmek isterim.

View all my reviews